Akademia Ekodzieło – wydarzenie refleksyjne

2016-05-31 13:37

Zakończyła się druga edycja festiwalu Akademia Ekodzieło realizowanego przez Klub Gaja i partnerów - instytucje kulturalne z Gminy Wilkowice, Bielska-Białej, Cieszyna i Żywca. Artyści, edukatorzy, działacze społeczni i obywatele uczyli się współpracy i działania dla dobra Ziemi, korzystając z różnych dziedzin sztuki i nowoczesnych form edukacji ekologicznej. Ponad 400 osób uczestniczyło w działaniach warsztatowo-artystycznych niosących przekaz ekologiczny. Było dużo emocji ale i konkretnej pracy. Wszystko po to by wzbudzić refleksję  i angażować ludzi w działania dla przyrody i zwierząt.

Gdzie się nie obejrzymy wszędzie możemy dostrzec słowo ekologia, które odmieniamy na niezliczone pojęcia, znaczenia a nawet sposoby życia czy filozofię. Nie ma już możliwości ucieczki przed płynnością i wieloznacznością ekologii. Stało się to, o czym działacze na rzecz środowiska naturalnego tylko mogli do niedawna pomarzyć. Ekologia i jej wieloznaczność są częścią kultury 21 wieku, a edukacja ekologiczna zmierza w kierunku poruszania emocji.

Wspomina o tym Papież Franciszek w Encyklice Laudato Si w rozdziale „Wychowanie do przymierza między ludzkością a środowiskiem” gdzie min. pisze te słowa: „Jednak edukacja ta, wezwana do pobudzenia obywatelskiego zaangażowania ekologicznego, czasami ogranicza się do informowania i nie udaje się jej kształtować nawyków. Prawa i przepisy nie wystarczą na dłuższą metę, aby ograniczyć złe zachowanie, nawet jeśli istnieje skuteczna kontrola. Jeśli norma prawa ma wywołać znaczące i trwałe skutki, trzeba, aby większość członków społeczeństwa ją zaakceptowała, wychodząc z właściwych motywacji, i podjęła osobistą przemianę”.

To o czym wspomina Franciszek, osobista przemiana, staje się kluczem do zmierzenia się z kryzysem ekologicznym i społecznym jakiego jesteśmy świadkami. Wydaje się to jednak na tyle trudne, że poszukiwanie metod, które mogły by w tym zadaniu pomóc, napotyka na przeszkody kulturowe, polityczne a nawet religijne. Stoimy, bez wątpienia, w punkcie zwrotnym naszej cywilizacji dobrobytu dla wybranych, który został określony jako „koniec świata, który znaliśmy”. Czy jesteśmy w stanie sprostać tym wyzwaniom na poziomie lokalnym i globalnym? Co może nas do tego przygotować i jakich metod w tej pracy powinniśmy używać?

Takie pytania stawialiśmy sobie przygotowując festiwal Akademia Ekodzieło i tworząc program, którego celem była edukacja i emocjonalne poruszenie, umożliwiające skontaktowanie się z nietrwałością i kruchością naszego świata i potrzebą podjęcia natychmiastowych działań w jego ochronie. Joanna Macy, jedna z twórczyń Zgromadzenia Wszystkich Istot, którego elementy wykorzystaliśmy podczas warsztatów „Mówią inni”, tak opowiada o tym, że warto i należy działać: „To niezwykle zdrowe znaleźć w sobie strach o przyszłość ludzkości. Stajemy się wtedy mocniejsi w zobowiązaniach wspólnej pracy na rzecz naszego przetrwania”. Kiedy artystka Izabela Ołdak i ekolog, działacz społeczny Jacek Bożek wspólnie z młodymi ludźmi wykonali maski zwierząt i zjawisk, których głosem chcieli przemówić i przemaszerowali przez centrum Bielska-Białej, świat wokół stał się chociaż na moment jednością oraz współzależnością. Reakcje i ciekawość przechodniów wskazywały na to, iż interesuje ich przyroda i zwierzęta.

Agata Smalcerz, dyrektorka Galerii Bielskiej BWA podkreśla: Łączenie formy z treścią w dzieło pełne harmonii jest istotą dobrej sztuki. Czasem jedna z tych cech przeważa i wtedy mamy odczucie niedosytu. Sformułowanie pozytywnego przekazu dotyczącego działań na rzecz przyrody jest jedną z ważniejszych treści jakie pojawiają się w twórczości wielu współczesnych artystów. Podczas tegorocznej edycji festiwalu Ekodzieło mieliśmy okazję zobaczyć, ale też popracować warsztatowo z dwojgiem artystów, przy powstaniu ciekawych prac: masek przedstawiających zwierzęta (razem z Izabelą Ołdak) i domków dla pszczół, które zaprojektował i wykonał przy udziale młodzieży Jarosław Koziara. Artyści wykonali piękne obiekty, a ekolodzy uzupełnili ten artystyczny przekaz dodatkowymi treściami, dzięki którym wybrzmiały one w pełni. I tak trzy totemy stojące przed fasadą zachodnią Galerii Bielskiej BWA poza tym, że są ciekawymi rzeźbami, służą dzikim pszczołom zapylającym i chronią te wymierające, bardzo pożyteczne gatunki owadów.

Jesteśmy bardzo ciekawi czy w następnym roku te niezwykłe dzieła – trzy domy - zostaną zasiedlone. W tej pracy pomagali nam uczniowie i wychowawcy z Liceum Sztuk Plastycznych oraz dzieci ze Świetlicy Socjoterapeutycznej nr 1 z Bielska-Białej. Zwieńczeniem wspólnej pracy był wernisaż wystawy projektów „Land artowych” Jarosława Koziary.

Podsumowując festiwal, Jacek Bożek powiedział: Uczestnictwo jest kluczowym pojęciem do którego będę wracać w kontekście sztuki niosącej przekaz ekologiczny, skupiając się na emocjach i umiejętnościach, które mogą być wykorzystane do pracy na rzecz Ziemi. Przygotowując wydarzenia o charakterze artystycznym i edukacyjnym pamiętać powinniśmy, że jesteśmy zanurzeni w procesy społeczne, polityczne i kulturowe, na które możemy i powinniśmy mieć wpływ. Wielki reformator teatru Jerzy Grotowski już w latach siedemdziesiątych tak mówił o tym w tekście „Działanie jest doskonałe”: W dzisiejszym kontekście cywilizacyjnym trudno jest zrozumieć, że ważne może być doświadczenie procesu, a nie – jego produktu, rezultatu, że ważne może być dzieło-proces, a nie dzieło-produkt. Nigdy dość słów, aby to podkreślić.

Kiedy w ten właśnie sposób myślimy i działamy, znaczenia nabierają wydarzenia, happeningi czy instalacje gdzie uczestnictwo widza-obserwatora w przebiegu zdarzenia jest wręcz koniecznością. Nie mówimy o tym, że każdy powinien stać się ekologicznym aktywistą, ale zachęcamy do uważności, by człowiek dostrzegał wokół siebie świat natury i jego potrzeby. W trakcie festiwalu Akademia Ekodzieło większość naszych propozycji artystycznych wiązała się z współuczestnictwem. Projekcje filmów dokumentalnych „Był sobie las” (reż. Luc Jacquet), „Skoczkowie” (reż. Gracia Torres), „Był sobie drzewo” (reż. Marleen van der Werf) oraz „Projekt Nim” (reż. James Marsh) w Gminnym Ośrodku Kultury „Promyk” w Bystrej kończyły się nie tylko dyskusją ale warsztatami twórczymi dla dzieci z gminy Wilkowice czy studentów Uniwersytetu Trzeciego Wieku. Warsztaty artystyczne z wykorzystaniem materiałów z recyklingu odbyły się również w Domu Kultury Stare Bielsko oraz w Miejskim Centrum Kultury – Klub „Papiernik” w Żywcu.

W ramach Dyskusyjnego Klubu Filmowego obejrzeliśmy niezwykły i poruszający film dokumentalny "Projekt Nim". Po pokazie odbyło się spotkanie dyskusyjne, które poprowadził Maciej Przestalski - redaktor Radia RAM i Radia Wrocław Kultura. W spotkaniu wzięli udział Bartłomiej Topa, aktor, ambasador Klubu Gaja i obrońca praw zwierząt oraz Karolina Gil - "prawniczka zwierząt" - współzałożycielka pierwszego w Polsce Koła Naukowego Praw Zwierząt, działającego na wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach. Cieszę się, że GOK “Promyk” był partnerem festiwalu, który uwrażliwia, uczy, uzmysławia i pokazuje wartości ważne dla każdego z nas w codziennym życiu. Jesteśmy otwarci na dalszą współpracę - podsumowała Agnieszka Sech, dyrektorka GOK “Promyk” w Bystrej.

Przebojem festiwalu i DKF-u stał się kompot z rdestowca ostrokończystego. Podczas spotkania Jacek Bożek prezes Klub Gaja w podziękowaniu za współpracę przy organizacji Akademii Ekodzieło wręczał kompot z rdestowca ostrokończystego, rośliny inwazyjnej, która w Gminie Wilkowice jest zwalczana. Miłośnicy otrzymali przepis na kompot i obiecali, że walczyć będą z redestowcem  … „kulinarnie”, a Wójt Gminy Wilkowice Mieczysław Rączka obiecał podjęcie działań usunięcia tego inwazyjnego gatunku z obszaru gminy” -  dodaje koordynatorka festiwalu Beata Tarnawa z Klubu Gaja.

Współudział był dominującym zjawiskiem w czasie trwania festiwalu. Na dziedzińcu Zamku Cieszyn w trakcie sypania i układania przez Beatę Tarnawę instalacji „Mandala Ogród” niektórzy z początkowych obserwatorów stali się twórcami do tego stopnia, że podejmowali odpowiedzialność za całe fragmenty dzieła. Wykorzystana do ułożenia jednego z kręgów mandali rzodkiew posłużyła później w przyrządzaniu wspólnego posiłku po zajęciach prowadzonych przez etnobotanika Karola Szurdaka. Warsztat ten cieszył się ogromnym zainteresowaniem, co jest dla nas, organizatorów ważną informacją na przyszłe edycje.

Warsztaty kulinarne dotyczące dzikiej kuchni były dla Zamku Cieszyn nowym doświadczeniem. Mieszczącym się jednak jak najbardziej w nurcie propagowanej przez nas dbałości o otoczenie i zrównoważony rozwój. To nowe doświadczenie dało nam i zaproszonym przez nas uczestnikom wiele radości. Spotkanie z pasjonatami z Klubu Gaja i prowadzącym warsztaty było inspirujące. Dobrze było wspólnie tworzyć mandalę, porozmawiać, poznać niezwykle właściwości zwykłych przydrożnych i porastających Wzgórze Zamkowe roślin i chwastów, a potem- co najlepsze- wspólnie przygotować niecodzienny posiłek. I zjeść go przy wspólnym stole, bardzo rodzinnie. Wiem, ze niektórzy uczestnicy kontynuują kulinarne eksperymenty z przytulia i podagrycznikiem we własnych kuchniach. I o to chodziło - podsumowała Lubomira Trojan, etnolożka i antropolożka kultury z Zamku Cieszyn.

Akademia Ekodzieło 2016 została dofinansowana ze środków Gminy Wilkowice i Miasta Bielska-Białej.

Zobacz relację foto:

Warsztat „Mówią inni” >>>>>
"Mandala Ogród" >>>>>
Warsztat "Eksperyment kulinarny" >>>>>
Happening w Bystrej >>>>>
Warsztaty w GOK "Promyk" w Bystrej >>>>>
"Projekt Nim" >>>>>
Warsztat „Dom dla pszczół” i wystawa „Land art.” >>>>>
Akademia Ekodzieło dla Najmłodszych >>>>>

Akademia Ekodzieło w mediach:

Wyborcza.pl >>>>>
Wyborcza.pl >>>>>
Bielsko-Biała NaszeMiasto.pl >>>>>
GaleriaBielska.pl >>>>>   
Wyborcza.pl >>>>>
ZamekCieszyn.pl >>>>> 
VisitBielsko.pl >>>>>
Pełna Kultura >>>>>      
Wyborcza Katowice >>>>>     

Zobacz film z happeningu „Mówią inni” >>>>>